Hieronder volgt een samenvatting van het artikel dat binnenkort in ‘Gynaecological Surgery’  “Centers of Excellence in Endometriosis surgery” or “Centers of excellence in Endometriosis” Philippe R. Koninckx1-2 and Anastasia Ussia2;   1KULeuven, Leuven, Belgium ; Univ of Oxford, Oxford, UK ; Università Cattolica, Rome Italy ; and 2Gruppo Italo Belga, Villa del Rosario, Rome , Italy
Voor een samenvatting en kommentaar op MDlinx
Er is weinig vooruitgang in de medische behandeling van endometriose over de laatste 20 jaar. De letsels worden minder actief zolang de behandeling gegeven wordt, maar verdwijnen niet. Het is duidelijk aangetoond dat medische behandeling de fertiliteit niet verbetert, terwijl men ook als behandeling van pijn zeer voorzichtigmoet zijn met de interpretatie owv het belangrijk placebo effect.

“Delay in diagnosis”, laattijdige diagnose, kreeg veel aandacht maar is niet specifiek voor endometriose. Hetzelfde probleem stelt zich voor alle niet levensbedreigende oorzaken van chronische pijn. Het stellen van de diagnose hangt samen met de expertise van de clinicus die enkel herkent wat hij kent. Voor endometriose stelt deze laattijdige diagnose -buiten het leed van de patient- gelukkig geen (aangetoond) probleem van verergering van de endometriose, noch van een minder goede behandelingsmogelijkheid.  Men kan zich niet van de indruk ontdoen dat hiervan politiek (mis)bruik gemaakt wordt om endometriose als ziekte te promoten

“Centers of excellence in endometriosis” werden voorgesteld om deze laattijdige diagnose te voorkomen en om de kwaliteit van behandeling te verbeteren. “centers of excellence” en multidisciplinariteit zijn modewoorden maar zullen voor endometriose meer kwaad dan goed doen.  De voorstanders/lobbyisten zijn steevast mensen die geen chirurgie doen en de gebruikte argumenten lijken eerder een zelfpromotie zonder enige evidentie. Men mag immers niet verwachten dat de diagnose sneller gesteld zal worden want patiënten worden pas verwezen nadat de diagnose gesteld is. Voor endometriose zijn de pijnsymptomen niet specifiek zodat “centers of excellence voor chronische pijn” nuttiger zouden zijn.   Gezien de promotors doorgaans geen chirurgie doen, is het te vrezen dat patiënten onnodig lang onder medische behandeling zullen blijven zonder verwijzing naar chirurgie zoals reeds zo dikwijs gediscussierd.

Als we de zorg voor patiënten met endometriose willen verbeteren moeten we de diagnose versnellen en de behandeling verbeteren. Voor het eerste hebben we centers voor chronische pijn nodig (die uiteraard multidisciplinair zijn) Gezien medische behandeling endometriose niet geneest -enkel tijdelijk verlicht is chirurgie de eerste en belangrijkste behandeling.  De chirurgische behandeling is zo effectief voor ernstige endometriose en pijn dat een afwachtende behandeling geen zin heeft - terwijl medische behandeling enkel de chirurgie uitstelt maar niets oplost. Het probleem is dat endometriose chirurgie -zeker voor diepe endometriose- moeilijk is  ervaring vereist zou het beter zijn ‘centrum voor excellente endometriose chirurgie‘ te hebben. Dit zou toelaten een reeks problemen op te lossen. Het kleinste voordeel is dat  alle chirurgie zo nodig tijdens de diagnostische laparoscopie gebeurt, zo de gynaecoloog bekwaam is voor de meer geavanceerde chirurgie die darmen en ureters omvat.  Een groter voordeel zou zijn dat onvolledige chirurgie vermeden wordt, omdat dit de volgende ingreep moeilijker en gevaarlijker maakt met slechtere resultaten. Het zou zeker vermijden -iets wat nog te vaak gebeurt,- dat een hysterectomie gebeurt maar de endometriose ter plaatse wordt gelaten.  Centers of excellent endometriosechirurgie zullen eveneens veel darmresecties vermijden, iets dat tegenwoordig meer en meer gebeurt zonder aangetoonde voordelen, en dit desondanks de aangetoonde laattijdige problemen van blaas, darm en vooral sexuele problemen. Veel darmresecties zijn ronduit onnodig (tot 26% als recent gepubliceerd) wanneer de endometriose buiten de darm zit en zeker wanneer er achteraf op het resectiestuk geen endometriose gevonden wordt. Meer ervaring in endometriosechirurgie zou dit helpen voorkomen. Gezien de meest belangrijke faktor in chirurgie de chirurg is, is een kwaliteitscontrole wenselijk bv door videoregistratie. Hoe kan men anders achteraf oordelen of de endometriose volledig verwijderd werd en of een darmresectie wel nodig was ? Daarom vinden we dat videoregistratie en kwaliteitscontrole  als voorwaarde zouden gelden om als centrum voor excellente endometriosechirurgie erkend te worden.