Endocrinologie van Menopause
Alle seksuele hormonen zijn steroïd hormonen met dezelfde structuur (4 ringen) en hetzelfde werkingsmechanisme. Ze binden aan een specifieke receptor die in het celkern specifieke effecten veroorzaakt.
De klassen zijn corticoïden en sex steroiden eoals androgenen, oestrogenen en progestagenen.
Elke groep bevat een reeks hormonen die allemaal hetzelfde soort effect hebben. Voor oestrogenen zijn dit de natuurlijke producten oestradiol, oestrone en oestriol, natuurlijke produkten met lichte chemische veranderingen om ze oplosbaar te maken zoals ethinyl-oestradiol or oestradiolvalerianaat. Bij dieren en in planten zijn er andere oestrogenen (bv merries) en stoffen met een oestrogeeneffect, (de fyto oestrogenen). Natuurlijk wordt vaak misbruikt: plantenoestrogenen zijn natuurlijk maar onnatuurlijk voor de mens - oestradiol-valerianaat is in het lichaam een natuurlijk hormoon.
Oestrogeen zorgt voor borstontwikkeling, groei van de baarmoeder en het opgroeien van het baarmoederslijmvlies en de menstruatie. Progesterone verandert het effect van het oestrogeen in het baarmoederslijmvlies : de groei stopt en het slijmvlies verandert (om een zwangerschap toe te laten ).
Oestrogenen en progesterone worden gemaakt in de eierstok en zijn gekoppeld aan de eisprong. Daarom stopt de secretie bij de menopauze. Het progesterone wordt gemaakt na de eisprong. Het mannelijk hormoon wordt vanaf de puberteit aangemaakt door het ovarium, en ook een beetje door de bijnier.
Normale concentraties in bloed zijn gemiddelde concentraties, die individueel veel hoger of lager kunnen zijn. Daarom is individualisatie van behandeling nodig
De menstruele cyclus
De menstruele cyclus is als een domino systeem : eens de eicel begint te groeien start een cascade van gebeurtenissen met een precieze timing. Vandaar dat een menstruele cyclus zo regelmatig kan zijn.
De oestrogeen concentratie stijgt parallel met de ontwikkeling van de follikel. Na de eisprong vormt de follikel zich om in een geel lichaam en wordt progesterone aangemaakt. Dit geel lichaam verdwijnt na exact 14 dagen (tenzij een zwangerschap is opgetreden), en deze daling van oestrogeen en progestageen lokken een dervingsbloeding uit, de menstruatie.
Belangrijk voor hormonale substitutietherapie
- Oestrogenen stimuleren groei van het baarmoederslijmvlies,
- Progesterone stop de groei ( dus geen groei als beide samen gegeven worden)
- Een plotse daling van oestro- of progestageenconcentratie lokt een bloeding uit door afschilfering van het slijmvlies.
- Dus niet of veel minder bloeding zo het slijmvlies dun is.
Eicellen
De secretie van oestrogeen en progestageen is strikt gekoppeld aan de groei van eicellen/follikels. Rond de leeftijd van 50 jaar zijn alle eicellen opgebruikt, en stopt dus de eisprong en dus ook de menstruaties.
Puberteit versus Menopauze
Bij de puberteit beginnen de bijnieren mannelijk hormoon te maken en hierdoor start de groei van pubis en okselbeharing. Wat later beginnen de ovaria oestrogenen te maken : een beetje is genoeg voor borstontwikkeling ; wat meer voor een eerste menstruatie en nog meer voor een regelmatige cyclus.
Menopauze begint als er geen eicellen meer aanwezig zijn, en de secretie van oestrogeen en progestageen wegvalt. De secretie van mannelijk hormoon blijft echter ongewijzigd. Mannelijk hormoon kan bovendien worden omgezet tot oestrogeen (bv in vetweefsel). Dit verklaart waarom bij de menopauze pubisbeharing en borstontwikkeling niet verdwijnen.